Elfriede Jelinek

Nobel ödüllü feminist şair, romancı, oyun yazarı, çevirmen Elfri ede Jelinek 20 Ekim 1946’da Mürzzuschlag, Styria, Avusturya’da doğdu. Viyana’da Romen-Alman, Katolik annesi ve Çek Yahudisi babasıyla büyüdü. Babasının soya di olan Jelinek, Çekçede “küçük geyik” anlamına gelir. Elfriede Jelinek erken yaşta piyano, org, gitar, keman, viyola eğitimi aldı. Varlıklı bir ailenin kızı olan annesi onu bir “dâhi çocuk” olarak yetiştirmeyi istiyor, onun için bir müzik kariyeri düşlüyordu. Jelinek daha sonra Viyana Konservatuarı’nda da okudu, org üzerinde çalışarak mezun oldu. Viyana Üniversitesi’nde sanat tarihi ve tiyatro çalıştı ancak eğitimine kaygı bozukluğu hastalığı nedeniyle ara verdi ve ailesinin evinde bir yıl boyunca herkesten uzak yaşadı. Bu dönem içerisinde ciddi anlamda ve biraz da terapi niyetiyle edebiyatla ilgilenmeye başladı.

Bir şiir derlemesi olan, ilk kitabı Lisas Schatten (Lisa’nın Gölgesi) 1967’de yayımlandı, ilk edebiyat ödülünü 1969’da aldı. 1975’te Âşık Kadınlar, 1980’de Die Ausgesperrten (Kilitli), 1983’te de Piyanist romanı yayımlandı. Bu roman 2001’de Michael Haneke tarafından sinemaya da uyarlandı ve hem Grand Prix hem de en iyi erkek ve kadın oyuncu ödüllerini kazandı. 1989’da Arzu, 2000 yılında ise Hırs romanları yayımlandı. Jelinek 1974’ten 1991 yılına kadar Avusturya Komünist Parti üyesiydi. 1990 yılında ulusalcı ve otoriter yaklaşımlara sahip Jörg Haider’in Özgürlük Partisi’yle çatışmaları nedeniyle ismi daha çok bilinir oldu. Yapıtları ve görüşleriyle sürekli eleştiri oklarını üzerini çeken Elfriede Jelinek 1998’de Georg Büchner Ödülü’nü, 2004’te de Franz Kafka Ödülü’nü kazandı. Yine 2004’te “romanları ve oyunlarındaki sesler ve karşı seslerin müzikal akışı, dile ait olağanüstü bir coşkuyla toplumsal klişelerin saçmalığını ve baskıcı kuvvetini açığa çıkarıyor” ifadesiyle Nobel Ödülü’ne layık görüldü. Jelinek kalabalık korkusu ve sosyal fobisi nedeniyle ödülü kendisi alamadı, onun yerine törende bir video mesajı gösterildi.